Pestisit tartışmaları bitmiyor ! Çiftçinin binbir emekle ürettiği besin eserleri, pestisit (tarım zehiri) oranlarına takıldığı için Türkiye’ye geri iade ediliyor.

Gıda ve Yemler İçin Süratli Alarm Sistemi (RASFF) 2023 Raporu’na nazaran besin kaynaklı riskler sebebiyle 2023’te yapılan 357 bildirimin 167’sinin sebebi pestisitler (tarım zehirleri). Buğday Ekolojik Hayatı Destekleme Derneği tarafından yapılan korku verici açıklama şöyle ;

Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan Açıklama YOK !

Rapor, ülkemizde yasaklanan pestisitlerin kullanımının hâlâ devam ettiğini gösteriyor. Besin güvenliği ve sağlıklı bir gelecek için çaba eden Zehirsiz Sofralar Platformu, ihracatta durum böyleyken iç pazarda yapılan kontroller ve sonuçları konusunda Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan açıklama bekliyor. AB Komitesi, besin ve yemlerde yapılan denetimler sırasında tespit edilen besin güvenliği risklerini, Besin ve Yemler İçin Süratli Alarm Sistemi (RASFF) portalı üzerinden, herkesin erişimine açık olacak formda bildiriyor. Alarm ve Dayanışma Ağı’nın (ACN) 2023 yılına dair yayınladığı özet raporda  yer alan ‘‘Top 10’’ listesine nazaran meyve ve sebzede pestisit kaynaklı bildirimde Türkiye 4 yıldır olduğu üzere yeniden birinci sırada! Bu bildirimlere mevzu olan besin eserlerinin yarısından fazlası hudutta reddedilerek ülkemize iade edildi. Pestisit kaynaklı bildirimlerde Türkiye’yi Mısır ve Hindistan takip ediyor.

Raporda mikotoksin kaynaklı bildirimlerin başını kuru incir çekiyor. Onu Antep fıstığı, kuru üzüm, helva, pul biber, zerdeçal üzere eserler takip ediyor.

2023’te Pestisit bildirimi yapılan eserler. Biber Birinci Sırada ! 

Raporda mikotoksin kaynaklı bildirimlerin başını kuru incir çekiyor. Onu Antep fıstığı, kuru üzüm, helva, pul biber, zerdeçal üzere eserler takip ediyor. Bakteri tespitinde ise tahin, susam vb. eserlerde salmonella bildirimleri dikkat çekiyor. Bildirimlere bahis olan bir başka değerli başlık, yasaklı hususlar. Bu besin kodeksinde müsaade verilmeyen eklerin besinlerdeki varlığına işaret ediyor. Bu unsurlardan en çok bildirim yapılanı, iç pazara yönelik ifşa listelerinde sıklıkla karşımıza çıkan destek edici besinler, macunlar, bitki ve detoks çaylarındaki sildenafil üzere ilaç etken hususları. En çok bildirimi yapılan başlık olan pestisit kalıntısında 2023’te de biber birinci, limon da ikinci sırada olmayı sürdürüyor. Bunların yanında mandalina, portakal, greyfurt, nar, domates, kabak, ayva üzere meyve ve sebzelerle birlikte kimyon, kekik, nane, sumak, rezene, asma yaprağı üzere eserlerde de limit üzeri pestisit kalıntısı tespit edildi. Biber ve limonda yüksek pestisit kalıntısı çıkmasının nedeni, en çok bu eserlerde pestisit kullanıldığına dair bir algıya neden olsa da bu gerçek değil. Zira bildirimi yapılan bu eserler AB’nin Türkiye’den ithal ettiği ana eser kalemlerini oluşturuyor. Ülkemizde pestisit kullanımı ile ilgili sağlıklı bilgilere ulaşmak için bakanlığın iç pazardaki kontrol sonuçlarını açıklaması gerekiyor.

Her 6 eserden biri  Pestisit Açısından sorunlu

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın her yıl yayınladığı faaliyet raporu, ihracatta bitki sıhhati kontrol sayıları, alınan numuneler, numune sonuçlarının kaçının uygunsuz çıktığına dair dataları içeriyor. Buna nazaran 2021’de 373 bin 204 kontrol yapılmış; alınan 14 bin 744 numunenin 772’si olumsuz sonuçlanmış. 2022’de  375 bin 152 kontrolde; alınan 12 bin 99 numuneden 972’si olumsuz sonuçlanmış. 2023’te ise kontrol sayısı 394 bin 624. Numune sayısı ise 12 bin 737 ile bir evvelki yılla aşağı üst birebir kalsa da olumsuz numune sayısı 2 bin 22 adet ile bir evvelki yılın iki katından da fazla. Olumsuz numune sayısının toplam numune sayısına oranı ise %15,88 yani neredeyse Bakanlık tarafından alınan her 6 numuneden 1’i problemli. Bakanlık geçen yıl RASFF bildirimlerine istinaden ülkemiz mevzuatına uygun olmayan eserlerin yurda girişine müsaade verilmediğini açıklamıştı. Lakin bu açıklama tonlarca esere ne olduğu konusunda tüketicilerin içini rahatlatmaktan çok uzak. Ayrıca Bakanlık 2022’de biber, turunçgil ve yaprağı yenen sebzelerde kalıntının önlenmesi maksadıyla üretimin yoğun olduğu Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, Hatay, İzmir, Mersin ve Muğla İllerinde kalıntı aksiyon planı hazırlayarak çalışma kümeleri oluşturdu; üretici, teknik işçi ve paydaşlara yönelik eğitim ve bilgilendirme faaliyetleri yürütmeye başladı. Kelam konusu çalışmalara 2023 yılında da devam edileceğini bildirmişti. 2023’te hazırlanan rapora nazaran, ülkemiz iç tüketim ve dış ticarette bilhassa taze meyve ve sebzelerde pestisit kullanımı nedeniyle oluşan kalıntının önlenmesi maksadıyla birincil üretim alanlarında pestisit kontrol uygulamalarının geliştirilmesini hedeflemişti. Lakin yürütülen hasat öncesi pestisit faaliyetlerinin kâfi olmadığı hem RASFF’ın 2023 raporunda hem de 2024’ün başından beri basına yansıyan RASFF bildirimlerinde açıkça görülüyor. 

Türk Menşeli Limonda Propiconazole Etkin Unsuru Yüksek Ölçüydü Tespit Edildi

Zehirsiz Sofralar Platformu kurucu üyelerinden Buğday Ekolojik Ömrü Destekleme Derneği danışmanı ve üyesi Besin Yüksek Mühendisi Merve Atınç Saral, 2023 bildirimlerine dair değerlendirmesinde şunları söyledi: “2023 bildirimlerini incelediğimizde ülkemizde yasaklı olan Fenbutatin Oxide, Aldicarb, Chlorothalonil, Butachlor, Ethylen Oxide, Klorprifos, Klorprifos Metil, Methiocarb, Propiconazole üzere son derece ziyanlı etkin hususların hala kullanıldığını görüyoruz. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Resmî Gazete’de yasaklı ilan ettiği faal hususların ülkemizden Avrupa’ya giden eserlerde tespit edilmesi, hususa ait gerekli tedbirlerin alınmadığını, kontrollerin kâfi ve uygun biçimde yapılmadığını, bu hususların piyasadan uygun formda ve vaktinde toplatılmadığını ve sonuç olarak  hâlâ kullanılabildiğini gösteriyor.” Ne yazık ki bu sonuç 2024’te de değişmiyor. 29 Nisan 2024’te Bulgaristan hududunda denetlenen Türkiye menşeli limonda, 2019’da toksik tesirleri sebebiyle yasaklanmış olan Propiconazole etkin hususu yüksek ölçüde tespit edildi. Bu bilgilere dayanarak yapılan pestisit kontrollerinin artırılması gerektiği ve kontrollerin sadece hasat öncesi ya da sırf gümrüklerde yapılmasının kâfi olmadığı ortada. 

İhracat bilgileri iç pazarda tasayı artıyor

Bakanlık faaliyet raporlarında, ihracattaki kontrol, alınan numune ve uygunsuz sonuçlanan numune sayısını paylaşsa da iç pazarda sırf yaptığı kontrol sayısını açıklıyor. Rapora nazaran hasat öncesi pestisit kontrol sayıları 2021’de 26 bin 44, 2022’de 25 bin 856, 2023’te ise 26 bin 685. Fakat yapılan kontrol sonucu sırf ‘‘Uygunsuzluk tespit edilen ürünler için imha yahut hasadı geciktirme ile ürün sahiplerine ise idari para cezası uygulanmıştır’’ biçiminde açıklanıyor ve kalıntılı yahut yasaklı çıkan eserlere dair rastgele bir sayı bildirimi yapılmıyor. İhracatta kelam konusu eserlerde çıkan ve yaklaşık olarak her 6 eserden 1’ine denk gelen olumsuz numune sonuçlarıysa vatandaşın iç pazara yönelik dertlerini artırıyor. Zehirsiz Sofralar Platformu, iç pazardaki pestisit kontrollerinin tohumdan çatala yani hasat öncesiyle bir arada, hasat vakti, depolar, pazarlar ve marketlerde de yapılmasını, bu kontrollerin sonuçlarının şeffaflıkla paylaşılmasını talep ediyor. Ayrıyeten tüketiciler iade edilen eserlerle ilgili daha ayrıntılı bilgiye muhtaçlık duyuyor. Kontrol yetersizliği, besin fiyatlarının el yaktığı ve besin krizinin derinleştiği bu periyotta tonlarca eserin çöpe giderek ziyan olmasına yol açıyor.

Tarım zehirlerine mahkûm değiliz

Buğday Derneği’nin öncülük ettiği ve Zehirsiz Sofralar Platformu çatısı altında faaliyet gösteren Pestisit Hareket Ağı’nın tüm canlılara ziyan veren pestisitlerin yasaklanması ve tabiat dostu metotlarla bunları kullanan üreticilerin desteklenmesi için başlattığı Zehirsiz Kampanya’ya (Change.org/ZehirsizSofralar) bugüne kadar 180 bini aşkın kişi imza takviyesi verdi. Kampanya sayesinde pestisitlerin ziyanları konusunda kamuoyunun farkındalığı arttı.  Tarım ve Orman Bakanlığı AB geçiş sürecinde 200’ün üzerinde, kampanya periyodunda ise 27 pestisit faal hususunun kullanımını yasakladı. Lakin kampanya talepleri ortasında yer alan Dünya Sıhhat Örgütü’nün “son derece tehlikeli”, “yüksek düzeyde tehlikeli” ve “muhtemel kanserojen” olarak belirlediği 13 faal husustan 9’u hâlâ yasaklanmadı. Zehirsiz Sofralar Platformu koordinatörlerinden Ekoharita.org gönüllüsü Alper Can Kılıç, çok sayıda meyve ve zerzevatın içinde soframıza gelen, bilhassa bebeklerin ve çocukların hormon sistemi başta olmak üzere gelişimlerine ziyan veren pestisitlerin acilen yasaklanması gerektiğini söylüyor. Toplum sıhhatini korumak için çalışan kurumların, gerek günümüz toplumlarının gerekse gelecek nesillerin ve doğal varlıkların sıhhati ile iyiliğini korumak üzere, sorumlu ve tedbirini baştan alan bir yaklaşımla yönetilmesi gerektiğini belirten Kılıç  “Başka türlü tarım mümkündür. Sağlıklı bir gelecek için hakikat siyasetler ve stratejiler izlenerek önümüzdeki 10 yıllık süreçte pestisitlere dayanan konvansiyonel tarım sistemi, yerini agroekolojik, organik ve onarıcı tarıma bırakmalıdır,’’ diyor. Ayrıyeten Kılıç, son vakitlerde tüketicilerin pestisit kalıntısına dair telaşının artığını, iç pazarda kontrollerin artırılması ve bu kontrol sonuçlarının halkla paylaşılması gerekliliğinin de altını çiziyor. (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı) 

Kaynak:

Alert and Cooperation Network Overview 2023 RASFF 

TOB 2021 Yönetim Faaliyet Raporu.pdf

TOB 2023 Yönetim Faaliyet Raporu.pdf

Ankara Gündem Haber

See Full Bio