Alzheimer hastasına bakım veren de depresyona giriyor!

Uzmanlar, bir aile hastalığı olarak kabul edilen Alzheimer’da, hastalığın ilerlemesi ve hastanın birden fazla yaşamsal faaliyetlerinde bir başkasına muhtaçlık duyması nedeniyle hastaların bakım verene büsbütün bağımlı hale geldiğini belirterek, bu durumun da bakım verende birden fazla vakit tükenmişlik ve depresyonla sonuçlandığını söylüyor. Dünya Alzheimer Raporuna nazaran, Türkiye’nin 2050 yılında hastalığa sahip olan ülkeler ortasında 4. sırada yer almasının beklendiğini kaydeden Doğan, Alzheimer’da bakım verenin desteklenmesinin hastanın desteklenmesi manasına geldiğini belirtti.

Üsküdar Üniversitesi Toplumsal Bilimler Enstitüsünden Öğr. Gör. İdil Arasan Doğan, Alzheimer’ın Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) tarafından global bir halk sıhhati sorunu olarak söz edildiğini söyledi. 55 milyondan fazla kişinin etkilendiği bilinen ve nöropsikiyatrik bir hastalık olarak tanımlanan Alzheimer hastalığının görülme sıklığının 65 yaş ve üzeri kümede daha da artığına dikkat çeken Doğan, günümüzde erken yaşlarda görülen teşhislerde da artış olduğunu belirtti.

Türkiye’nin 2050 yılında 4. sırada yer alması bekleniyor

Alzheimer alanında çalışmalar yapan ve projeler yürüten Doğan, Alzheimer hastalığının geleceğine ait şu bilgileri verdi:

“Özellikle bakım sorununun önemli seviyelerde olduğu bilinen Alzheimer’la ilgili, DSÖ’nün bilgilerine nazaran dünya çapındaki ülkelerin yalnızca dörtte birinin hastayı ve ailesini desteklemek için ulusal bir stratejisi bulunmakta. Bununla birlikte Dünya Alzheimer Raporuna (2022) nazaran, Türkiye’nin 2050 yılında hastalığa sahip olan ülkeler ortasında 4. sırada yer alması bekleniyor. Bilhassa giderek artmakta olan yaşlı nüfusa sahip ülkemiz için acil olarak tedbir ve esirgeyici müdahaleler geliştirmek, hasta yakınları ve bakım verenleri önceliklendirmek kıymet arz ediyor.”

Alzheimer hastalığı bir aile hastalığı olarak kabul ediliyor

İdil Arasan Doğan, Alzheimer hastalığının bir aile hastalığı olarak kabul edildiğini kaydederek, şöyle devam etti:

“Hastalığın ilerlemesi ve hastanın birçok yaşamsal faaliyetlerinde bir başkasına muhtaçlık duyması ile birlikte, hastalar süreç içerisinde bakım verene büsbütün bağımlı hale geliyor. Bu nedenle Alzheimer hastalığında bakım veren ‘gerçek karar verici’ manasını taşıyor. İçinde ağır bir bakım verme süreci ve bakım yükünü barındıran Alzheimer hastalığında sürecin ruhsal açıdan yönetilememesi, hasta ve bakım veren bağına olumsuz yansıyor, değişen roller sonucunda de bağlantıda çatışmalara neden oluyor. Ve bu durum da bakım verende birçok vakit tükenmişlik ve depresyonla sonuçlanıyor.”

Hastadan konut işlerine yardım istenebilir

Alzheimer hastalığının; bilişsel fonksiyonlarda gerileme, günlük ömür aktivitelerinde azalma ve davranışsal değişiklikler ile kendini gösterdiğini anlatan Doğan, şu bilgileri de verdi:

“Erken periyotlardan itibaren ömür kalitesi ve günlük hayat aktivitelerine ahenk epey belirleyici olarak görülüyor. Bu bağlamda hastaların zihinsel, psikomotor, fizikî ve sanat/müzik aktiviteleri ile desteklenmesi epey bedelli. Bilhassa mesken işlerine yardım isteyerek dahil etmek, günlük gereksinim listesinin hazırlanması, yürüyüş yapılması, sevdiği müziğin dinletilmesi ve bitki bakımı uygulanabilir.”

Alzheimer hastalarında kaybolmaya yönelik akıllı saatlerden faydalanmak önemli

Öğr. Gör. İdil Arasan Doğan, Alzheimer hastalığında vakit içinde bulunulan ortam ve durumlara yabancılaşmanın görülmesi, yürüyüşte istikrar sorunlarının oluşmasının hayli yüksek bir ihtimal olduğunu da anlatarak, şunları kaydetti:

“Elbette hastanın ritimleri doğrultusunda hareket edilerek konut güvenliğinin sağlanması birinci sırada gelmekte. Teklifler ortasında düşmeleri önlemeye yönelik yapılacak istikrar çalışmaları, banyo üzere kaygan yerler ile pencere ve kapı güvenliklerinin oluşturulması yer alıyor. Kaybolmaya yönelik ise akıllı saatlerden faydalanmak, konutta kamera takip sistemlerini yapılandırmak süreçleri kolaylaştırıyor.”

Gündüz bakımevleri toplumsal ve duygusal açıdan yardımcı olabiliyor

Alzheimer hastalığında en güç sürecin davranışsal belirtilerin karşılanma süreci olduğunu tabir eden Doğan, “Bu belirtiler fiziksel/sözel şiddet, ajitasyon (bir kişinin, kendisi ya da yakın etrafının güvenliğini tehlikeye sokan her türlü sesli, kelamlı ve/veya motor davranışlar), disinhibisyon (kontrol azalması ya da kaybolması), daima dolaşma ya da uygunsuz davranışlar biçiminde görülebiliyor. Bakım verenleri en çok zorlayan süreçler bu yaşantılar olarak söz edilebilir.” dedi.

Türkiye Alzheimer Derneğinin gündüz bakımevlerine atıfta bulunan Doğan, bu meskenlerin toplumsal ve duygusal açılardan hasta ve yakınları destekleyici faaliyetler yürüttüğünü, ayrıyeten bunun bakım veren için rahatlatıcı bir sistem olduğunu söyledi.

Günlük yaşama uyumlandırma çalışmaları yapılıyor

Bu çeşit merkezlerde süreçlerde bilişsel, psikomotor ve fizikî ile sanatsal aktivitelerin rehabilitasyon vazifesi gördüğünü de lisana getiren Doğan, şunları anlattı:

“Beraberinde bakım verenlere yönelik bilgilendirme ve rehabilitasyon programları da uygulanıyor.  Günlük yaşama uyumlandırma çalışmalarında obje tanıma, renk ayırma, ince ve kaba kas hünerlerini muhafazaya yönelik faaliyetler kıymetli. Ayrıyeten hastalar ile yapılacak nefes çalışmaları; mum söndürme, pamuk uçurma, müzik söyleme ve balon şişirme üzere idmanlar de örneklendirilebilir.”

Bakım veren desteklenmeli

Öğr. Gör. İdil Arasan Doğan, Alzheimer hastalığının kişiyi vakit içerisinde bir öteki şahsa bağımlı hale getiren ve içinde ağır bakım yükü barındıran nörodejeneratif bir hastalık olduğunu tabir ederek, “Bakım verenin desteklenmesi hastanın desteklenmesi manasına geliyor. Dünya Sıhhat Örgütü’nün de maksatları ortasında yer alan hem hasta hem de bakım verenin saygınlığını koruyarak, özerk bir formda yaşamaları ve demans dostu bir etrafın düzenlemesi doğrultusunda hem dünya hem de ülkemiz için kısa ve uzun vadeli planların oluşturulması gerekiyor.” biçiminde görüşlerini lisana getirdi.